NU JIJ, UIT DE LOSSE HAND

In: nrc next

In 1508 zocht Paus Julius II een kunstenaar die het plafond van de Sixtijnse kapel mocht beschilderen. Het verhaal gaat dat toen hij Michelangelo vroeg om een bewijs van zijn talent, deze een perfecte cirkel uit de losse hand tekende.

Vijf eeuwen later, op een middelbare school in Canada, vertelt wiskundeleraar Alex Overwijk tijdens een les dat hij wereldkampioen cirkels tekenen uit de losse hand is en dat hij perfecte cirkels kan tekenen. De leerlingen reageren een beetje lacherig. Neemt hij hen nou in de maling? Eerst zien, dan geloven. Overwijk veegt het bord schoon, concentreert zich even en tekent dan in één vloeiende beweging binnen twee seconden een perfect ronde cirkel van ongeveer een meter doorsnee.



Eén van de leerlingen heeft alles gefilmd en plaatst het filmpje op internet. Daar is het inmiddels 4,5 miljoen keer bekeken en heeft het tientallen reactiefilmpjes uitgelokt, waaronder een aantal persiflages en veel mensen die ook een poging wagen – soms verdienstelijk, meestal ronduit slecht. De nu 43-jarige Overwijk was verrast door de populariteit van het filmpje. “Ik denk dat veel mensen geïntrigeerd zijn door de schijnbare eenvoud van de taak. En een cirkel is natuurlijk een bijzondere vorm, die veel mensen aanspreekt.”

De sympathieke leraar vertelt: “Twaalf jaar geleden gaf ik een les over cirkels en in plaats van de passer erbij te pakken tekende ik een cirkel uit de losse hand. Mijn leerlingen zeiden dat de cirkel behoorlijk goed gelukt was en daarom begon ik cirkels steeds vaker uit de losse hand te tekenen. Uiteindelijk ben ik helemaal gestopt met het gebruiken van een passer.”

Vreemd genoeg valt er, behalve op YouTube, niets over het World Freehand Circle Drawing Championship te vinden. Bestaat er eigenlijk wel een dergelijk kampioenschap of zijn er 4,5 miljoen mensen door het filmpje op het verkeerde been gezet?

“Na die eerste cirkel in 1996 zei ik voor de grap tegen de leerlingen dat ik wereldkampioen cirkels tekenen was en zo is het verhaal ontstaan. Later begon ik er steeds meer dingen bij te verzinnen: dat het jaarlijks in Las Vegas wordt gehouden en dat winnaars elk jaar automatisch weer worden uitgenodigd.”

Toen het filmpje bekendheid begon te krijgen, besloot Overwijk in 2007 voor het eerst zelf een daadwerkelijk kampioenschap te organiseren. Mensen konden zich voor vijf dollar intekenen voor deze wedstrijd, die werd gehouden in een lokaal café. De opbrengst ging naar de Canadian Cancer Society, omdat de van oorsprong Nederlandse moeder van Overwijk aan nierkanker lijdt.

De regels van een kampioenschap cirkeltekenen zijn simpel: er strijden steeds twee deelnemers tegen elkaar, waarna vijf onafhankelijke juryleden bepalen welke van de twee deelnemers de mooiste cirkel heeft getekend en dus doorgaat naar de volgende ronde. Het krijtje mag niet loskomen van het bord en er mogen uiteraard geen hulpmiddelen worden gebruikt.

Overwijk deed zelf ook mee aan dit allereerste wereldkampioenschap Freehand Circle Drawing in de geschiedenis en nam het op tegen twintig andere deelnemers. De internetberoemdheid versloeg alle anderen en werd zo alsnog ‘wereldkampioen’ - iets wat hij al die tijd al beweerde te zijn.

Over een paar maanden zal er een tweede wereldkampioenschap plaatsvinden, ditmaal iets officiëler van aard, maar wederom georganiseerd door Overwijk. In mei 2009 wordt er namelijk in Ottawa een conferentie voor wiskundeleraren gehouden en als onderdeel daarvan zal er een wedstrijd cirkeltekenen zijn. De wedstrijd is niet alleen bedoeld voor wiskundeleraren, maar is voor iedereen toegankelijk. Overwijk verwacht, mede door de populariteit van het filmpje, een groter deelnemersveld dan het eerste kampioenschap, met waarschijnlijk betere tegenstanders. “Maar ik zal er alles aan doen om mijn titel te behouden,” aldus de huidige wereldkampioen.

Er zijn veel manieren om een cirkel te tekenen, maar de beste techniek om je cirkels ook echt mooi rond te krijgen is volgens wereldkampioen Alex Overwijk met een gestrekte arm. Je gebruikt je lichaam dan als passer: je schouder blijft op dezelfde plaats en je draait de gestrekte arm eenmaal in het rond. Je kunt evenwijdig aan het bord gaan staan of er juist dwars op. Overwijk staat in het filmpje dwars op het bord en begint onderaan met zijn cirkel. De snelheid waarmee je de cirkel tekent maakt dan niet uit, maar je moet er wel voor zorgen dat het eindpunt aansluit op het beginpunt, want anders weet je zeker dat de cirkel niet perfect rond is.